Το μπαούλο με τις μπίλιες

Το μπαούλο με τις μπίλιες
(ποίηση)
Νίκος Σταμπάκης

155 σελ. ISBN 978-960-98084-0-8, Τιμή 7, €

ΓΥΦΤΙΚΟ ΣΚΕΠΑΡΝΙ

Σαράντα χρόνια να κολλάς τσιρότα στην υδρόγειο
Τριάντα δόντια να πετάς ξοπίσω σαν χαλίκια
Είκοσι πρώτοι τόμοι απομνημονευμάτωνε
Μονάχα για την ενδομήτρια περίοδο

Και δέκα εντολές πίσω απ’ το τζάμι
Για να το σπάσεις σε ώραν έκταχτης ανάγκης
Κι εφτά αμαρτήματα σε τιμή δώρου:
Ύπαρξη κι ύπαρξη κι ύπαρξη κ. ο. κ.

Εννιά γραμμές ποιήματος χωρίς καμμιάν αιτία
Με δυο ενδιάμεσα κενά, π’ εγλύτωσαν πολύ φτηνά
Τρεις μάγοι που κρατάν χυλό χόβολη και χατζάρα
Τέσσαρες εποχές περνώ σε χειμερία νάρκη
Πέντε βδομάδες μες σ’ έν’ αερόστατο

Ένας θεός πατήρ παντοκράτωρ
Δυο πόδια που χωθήκανε σε μια μονάχα αρβύλα
Τρεις χωρικές που σεργιανάν με λικνιστά πανέρια
Τέσσαρες άνεμοι φυσάν κανείς τους δεν με παίρνει

Εφτά σοφοί, τρεις διεθνείς, μια καλαμιά στον κάμπο
Εννέα μούσες, ογδονταμιά ουρές
Τρία πουλάκια κάθουνταν και ομφαλοσκοπούσαν
Μηδέν-αγάς είν’ ο αγάς που για χατίρι του αγρυπνάς
Δυο γιους είχες μανούλα μου καιγόμουνα κι οι δύο

Εξήντα-εννιά σημαδιακό της γέννησής μου έτος
Τριάντα αργύρια το ποίημα ταρίφα.
1993


JUVE ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΦΑΡΦΟΥΛΑ

Οι δροσουλίτες έχουνε κι αυτοί τα εσώψυχά των
(Μελαγχολίες μεταστάσεις έριδες
Στο καφενείον ******) καθώς επίσης
Και οι εφτάψυχοι αστρολάβοι, κι οι εδώδιμοι
—Δεν είναι πια να τους μιλάς όταν στοχάζουνται
Περί της σημειωτικής των κουρδιστών πεντάλφα
Περί των αποκαλυφθέντων τριχωτών ημίθεων
Εντός του κούφιου καρβελιού που από την λύσσα του
Βάλθηκε σώνει και καλά να γίνει ηχείο
Που μεταδίδει το άσμα «η Παγγαία τήκεται
Μες στο δεξί αυτί του—(λέξις δυσανάγνωστος)
Κι εκείνος την εκχέει στο προτελευταίο τεύχος
Του περιοδικού—» (αιφνίδια παράσιτα
Που θα παρακαμφθούν με δυσκολία
Όπως εξ άλλου παρακάμπτονται τα όνειρα
Περί του απαισίου Hulk, τα δεκαοκτασύλλαβα
Αινίγματα που η απάντηση είναι ‘Σανταρόζα’
Τα διάστιχτα με περιττώματα κάστορος
—Ή σμηναγού—κροκοδείλια γοβάκια
Όπως τα παρακάμπτουν και τα διευθετούν
Όπως τα κρίνουν τα εκκρίνουν τα βιδώνουν
Σε παρατεταμένους ρυθμικούς λαρυγγισμούς
Όπως τα μετατρέπουν σε πειθήνιες κύστες
Όπως τα διευθετούν σε κάτω σιαγώνες φρύνων
Όπως τα στύβουν για να εξαγάγουν σημεία G
Όπως).


ΕΝΔΗΜΙΚΗ

Είχε την σαύρα της σιωπής αναμεσίς στα μάτια
Την βρύση απ’ όπου ανέβλυζαν τα φρύγανα ελύτρων
(Μιας κι οι επίορκοι αμολάν αητούς τις Τσικνοπέμπτες
Και τα τρυγόνια αιμάσσουνε στις εσοχές του θέρους)

Είχε τον ξέχειλο γιακά της ανοιχτής βιολέτας
Το μουσικό πετάρισμα βλεφάρων μαρμαρένιων
(Οίκοι της ώχρας που έσμιγαν σε ακόρεστες ενώσεις
Δακρύζαν κάτω απ’ ουρανό πανιού των ταυρομάχων)

Είχε τις φλέβες που έσπαζαν σε σιαμαίους κρίνους
Και την φωνή από κέρινο πηγάδι
Είχε τα μάτια θεωρείου που γκρεμίζεται
Μέσα σε νύχτα πίσσας και καυτού σανού

Είχε τα σμαραγδένια κάστρα των λεπτοδειχτών
Να τρεμοπαίζουν στην βοή του άλικου ήλιου
(Σαν παστουρμάς πετούμενος που μαγαρίζει ασπρόρρουχα
Σαν χείλη από βατόμουρα που πλέουν σ’ απνοίας λειμώνες)

Είχε τους αστραγάλους από ανθούσα μουσελίνα
Είχε τα μάτια σαν μνημόσυνα αμπελιών
Είχε το πτυχωμένο μαντήλι της ανατολής
Και τα ζαχαρωμένα κέρματα μες στις ρυτίδες του κυκλώνα

Είχε την προκοπή του δέρματος μες σ’ ουρανία κοιτίδα
Είχε την κρέμα ομορφιάς που αρμόζει σε γυναίκες
Τόσον ωραίες που οι τενόροι γίνονται τρέμουσες σκιές
Πενθούσες το απόλυτον εντός κοίλης κενότητος

Είχε το βλέμμα της σπασμένης τζαμαρίας
Από ξανθές και κόκκινες σταφίδες
(Αλλοτινή αντανάκλαση δύσεως μεθυστικής
Από γλυκόξινη κοιλιά πάπιας με πορτοκάλι)

Είχε το αίμα που έσπερνε χλωροφύλλη στα βρόγχια
Και το μικρό της δάχτυλο να τρίβει την κλωστή
Για να μαδήσει το παλίμψηστο σκορπώντας βιαστικά
Στον άνεμο φθίνουσες αγκυλώσεις.


ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Ο πραγματικός λόγος για τον οποίον ο Ροβινσών Κρούσος έχασεν ολότελα την ψυχραιμία του στην θέα του μυστηριώδους εκείνου αποτυπώματος ποδιού, ήταν η υποψία του πως το σημείο αυτό, συνήθως αδύνατο ν’ απαντηθεί απομονωμένο, δεν μπορούσε παρά ν’ αποτελεί την μοναδική δυνατή ανταπόκριση από μιαν ‘άλλη διάσταση’, ξένη προς τον ίδιο και τις συνήθειές του, κι η ειρωνική κι ενδόμυχη επισήμανση της αδυναμίας της Βρετανικής Αυτοκρατορίας να συμπεριλάβει στα επιτεύγματά της μιαν ικανοποιητική ερμηνεία του φαινομένου, δεν του διέφευγε.
Επειδή λοιπόν ήθελε πολύ ν’ ανακαλύψει τι συνέβαινε, όταν πήρε να νυχτώνει κατέβηκε στην παραλία, στάθηκε στόνα του πόδι και πάτησε δυνατά την άμμο. Είχεν ωστόσο λησμονήσει πως αμέτρητα χρόνια τα παιδιά παίζουνε κουτσό δίχως αποτέλεσμα: το μόνο που επέτυχε ήτανε να χάσει την ισορροπία του και να σωριαστεί χάμου, ενώ τριγύρω ακούγονταν μικρά ψιθυριστά γελάκια.

EDWARD LEAR: ΤΑ ΓΡΑΠΤΑ ΤΗΣ Α-ΝΟΗΣΙΑΣ

EDWARD LEAR

ΤΑ ΓΡΑΠΤΑ ΤΗΣ Α-ΝΟΗΣΙΑΣ

Ποιήματα, ιστορίες, συνταγές μαγειρικής

Εισαγωγή-Μετάφραση: Νίκος Σταμπάκης

ISBN-13 978-960-98084-5-3, Σελ. 96, τιμή 9,98 €

Ο «Τρελός γερο-Εγγλέζος» ποιητής και ζωγράφος της βικτοριανής περιόδου Edward Lear (1812-1888) έζησε για καιρό στην Ελλάδα, όπου και φιλοτέχνησε μια σειρά από περίφημες τοπιογραφίες. Η άλλη του ιδιότητα ωστόσο (αυτή του δημιουργού αλλόκοτων πλασμάτων, φυτών, τόπων, λέξεων, ακόμη και φαγητών) παρέμενε μέχρι στιγμής σχεδόν άγνωστη στη χώρα μας.

Οι μορφές που κατοικούν στα γραπτά και τα σκίτσα του χαρακτηρίζονται από ανατρεπτικό χιούμορ, πρωτόγονη παιδικότητα και αχαλίνωτη Lear-ική φαντασία. Βασική αναφορά για το κίνημα του υπερρεαλισμού, αλλά και για τα πολύχρωμα τοπία της αγγλικής ψυχεδέλειας, ο Lear επηρέασε επίσης μια πλειάδα δημιουργών του μοντερνισμού, όπως τους James Joyce και T. S. Eliot, αλλά και της δυτικής λαϊκής κουλτούρας.

Το έργο του Lear αποτελεί, μαζί με εκείνο του νεότερού του Lewis Carroll, το πιο χαρακτηριστικό δείγμα του αγγλικού nonsense, ή α-νοησίας, που η επιφανειακή της αφέλεια μεταμορφώνει τον κόσμο σε έναν πρωτόγνωρο πλανήτη όπου στο Γκρομπούλειο Πεδίο, στα Βουνά της Τσιγκλώδους Οπής, στην Ακτή της Χορομάνδλης, στης Τριγανιάς την κορυφή, και προπάντων στη λίμνη Πιπλ-Ποπλ εκτυλίσσονται οι περιπέτειες των Φυρδημηγδών, του Γιόγκι-Μπόγκι-Μπο, του Κουάγκλ-Ουάγκλ, του Ντογκ με τη Φωτεινή Μύτη, του Πομπλ, της οικογένειας Δισκοβόλου και άλλων παράτολμων ηρώων.

Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται εκτεταμένα στην ελληνική γλώσσα το έργο του Lear. Όπως άλλωστε μας αυτοσυστήνεται ο ίδιος:

«Τι σπουδαίο να γνωρίζεις τον κύριο Ληρ!»

Που συνέγραψε τόσα βιβλία εκτενή!

Αρκετοί λεν πως είναι μυστήριος ανήρ,

Πλην ολίγοι τον βρίσκουν σχεδόν συμπαθή.

ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΛΙΒΕΛΟΙ του Γιώργη Ζάρκου

1. Πος τα κατάφερε ο Ξενόπουλος να γίνι Ακαδιμαϊκός

2. Μια σιμορία κακοπιί με αρχιγό τον Κουτσουμάρι - Μιστικί Αστινομία τις Αθίνας

3. Αν ο άλοτε ιπουργός τις δικεοσίνις πλακόνετε δολοφονικά δίκασαν δέκα χρόνια τον Μαρμαρέλι

4. Άλκις Θρίλος, Χάρις Ζευγάς κε Σία, Για όσους τους πέρνουνε στα σοβαρά.

Επίμετρο: Θωμάς Γκόρπας, Εισαγωγή: Διαμαντής Καράβολας,

ISBN-13 978-960-98084-3-9, σελ. 80, τιμή 9,00 €

Γιατί ο Γιώργης Ζάρκος έσπασε και ξανάσπασε τα τζάμια του βιβλιοπωλείου «Πυρσός» μέρα μεσημέρι; Γιατί πήγε να χτυπήσει τον Παλαμά και όλους τους ακαδημαϊκούς της εποχής του; Πως ο Ξενόπουλος κατάφερε να γίνει ακαδημαϊκός; Ποια σχέση έχει η δικαιοσύνη με την φασολάδα και οι νόμοι με τα λάστιχα; Και όταν τελικά ο νόμος δεν έχει την αναίδεια να επέμβει ποιοι έρχονται να αναλάβουν κατασταλτικό ρόλο στη θέση του;

Όλα ξεκίνησαν από την λογοκλοπή ενός διηγήματος που έγινε σε βάρος του συγγραφέα από την Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια το 1930. Τα γεγονότα πήραν γρήγορα ανεξέλεγκτες διαστάσεις, με απανωτές συλλήψεις, ανακρίσεις και αρκετό ξύλο κατά του Γιώργη Ζάρκου, μέχρι να καταλήξουν στον προσωρινό εγκλεισμό του στο ψυχιατρείο.

Οι τέσσερις λίβελοι που έγραψε ο Γιώργης Ζάρκος από το 1931 ως το 1936 κατά κορυφαίων παραγόντων του πνευματικού και δημόσιου βίου για να υπερασπίσει το έργο και την τιμή του, αφορούν τις σπάνιες εκείνες περιπτώσεις όπου η λογοτεχνία δεν προκαλείται από επεισόδια της ζωής, αλλά προκαλεί η ίδια επεισοδιακές καταστάσεις και ο συγγραφέας γίνεται το κεντρικό πρόσωπο και ο ήρωας αυτών.

Το βιβλίο πλαισιώνεται από το διήγημα «Η φύση, ο Πολιτισμός» που στάθηκε η πέτρα του σκανδάλου για τις διενέξεις του συγγραφέα και από ένα επίμετρο του Θωμά Γκόρπα που βιογραφεί τον Γιώργη Ζάρκο.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΟΥΤΥΡΑΣ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΣΤΑ ΟΝΕΙΡΑ

Μια διάλεξη-Τριανταεννέα όνειρα-Έξι διηγήματα

Εισαγωγή: Βάσιας Τσοκόπουλος, Ανθολόγηση: Διαμαντής Καράβολας

ISBN-13 978-960-98084-2-2, Σελ. 112, τιμή 10,00 €

«Ο Λαγκάς εκοιμήθηκε βαρύ ύπνο, σαν ο νους του να βυθίστηκε σε αβύσσους.

(Λεωνίδας Λαγκάς, 1903)

Ο Δημοσθένης Βουτυράς, που το 2008 συμπληρώνονται 50 χρόνια απ’ τον θάνατό του, άρχισε τη λογοτεχνική του περιπέτεια με ένα βαρύ ύπνο. Ο ύπνος με τα όνειρά του διαπέρασε όλο το εκτενές έργο του, το οποίο μετρά πάνω από πεντακόσια διηγήματα· στα περισσότερα τα όνειρα έχουν οργανική θέση μέσα στη αφήγηση. Συνέχεια της δράσης, συμβολική συμπύκνωσή της, προμήνυμα, παράλληλη πραγματικότητα, σκηνικό της φαντασίας, σε όλες τις περιπτώσεις τα όνειρα μιλούν στους ήρωες των διηγημάτων, στους αναγνώστες, επηρεάζουν την πλοκή, η οποία πλοκή δεν είναι η συνήθης της παραδοσιακής λογοτεχνίας, αλλά ουσιαστικά ένα ρεύμα της συνείδησης, μια ροή του εσωτερικού λόγου. Τα όνειρα έχουν μία αυτοτέλεια μέσα στα διηγήματα, προλέγουν ή προοικονομούν, πάντοτε σε αντίστιξη με την πραγματικότητα, αλλά τα όρια δεν είναι ποτέ καθαρά.

Η έκδοση αποτελείται από τρία μέρη.

Το πρώτο περιλαμβάνει τη διάλεξη του Δημοσθένη Βουτυρά με θέμα Τα σύμβολα στα όνειρα, με υπότιτλο Όνειρα Ψυχή. Η διάλεξη, η οποία δόθηκε το 1933 σε μια τεκτονική στοά, μάς δίνει πληροφορίες για τον τρόπο που έπλαθε ο Βουτυράς τα όνειρα στο έργο του, αφού τα περισσότερα από τα εκατοντάδες που συναντούμε είναι λογοτεχνικές κατασκευές. Μας δείχνει την πίστη του απέναντι στην αρχαία ιερότητά τους, αλλά και την παγανιστική ιδιοσυγκρασία του γενικότερα απέναντι στην έννοια του ιερού. Εντέλει, διαβάζοντας αυτό το κείμενο σήμερα, αντιλαμβανόμαστε ότι μέσα από μια συνειρμική αφήγηση —φαινομενικά αλλοπρόσαλλη— και με αρκετές δόσεις πλάγιας ειρωνείας, βγάζει γλώσσα στον ανθρώπινο κόσμο μαζί με οργή και κοροϊδία γι’ αυτό που θεωρούσε ότι είναι η ζωή: μια κωμωδία.

Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει έξι από τα πιο χαρακτηριστικά διηγήματα του συγγραφέα που έχουν σαν κεντρικό μοτίβο της πλοκής τους κάποιο όνειρο.

Στο τρίτο μέρος γίνεται μια ανθολόγηση από περιγραφές ονείρων που είναι διάσπαρτες στο τεράστιο έργο του συγγραφέα, και από μόνο του το καθένα αποτελεί ένα αυτοτελές έργο, όπως άλλωστε και τα όνειρά μας.