Το deBόp συναντά τις εκδόσεις Φαρφουλάς
Στην Αθήνα υπάρχουν πάρα πολλοί εκδοτικοί οίκοι, μικροί
και μεγάλοι, πάρα πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με το βιβλίο και αν
πάρουμε ως δεδομένο ότι η οικονομική και κοινωνική συγκυρία που βιώνουμε
εξανάγκασε πολλά μεγάλα βιβλιοπωλεία και μεγάλους εκδοτικούς οίκους να
κλείσουν, είναι σημαντικό το ότι η τέχνη του βιβλίου εξακολουθεί να
ανακινείται. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε ανθρώπους που έκαναν την
αγάπη τους για το βιβλίο πράξη και με επιμονή και πείσμα πάνε κόντρα
στους καιρούς. Τέτοια εγχειρήματα θα παρουσιάσουμε εδώ, ξεκινώντας από
τον Διαμαντή Καράβολα και τις εκδόσεις Φαρφουλάς (Μαυρομιχάλη 18, Εξάρχεια). Ας τους ανακαλύψουμε λοιπόν:
Σε τι συνίσταται η εκδοτική σας πρόταση;
Οι εκδόσεις Φαρφουλάς, που κλείνουν φέτος 10 χρόνια λειτουργίας, εστιάζουν στην επανέκδοση έργων συγγραφέων που παραμένουν αγνοημένοι ή στο περιθώριο της σημερινής λογοτεχνικής ζωής, και που πιστεύουμε ακράδαντα ότι αξίζει να ξαναανακαλυφθούν και να ξαναδιαβαστούν. Βουτυράς, Ζάρκος, Βέλμος, Βελλούδιος, Αρκάδιος Λευκός, Γιώργης Τσουκαλάς είναι μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις Ελλήνων συγγραφέων και δημιουργών που έχουμε ανασύρει από τη λήθη. Επίσης έχουμε εκδώσει έργα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το διεθνές κίνημα του Υπερρεαλισμού. Μας ενδιαφέρουν επίσης και νέοι συγγραφείς που επιλέγουν να ρισκάρουν με τη γραφή τους. Όλα αυτά περνάνε ως ενδιαφέροντα πεδία άσκησης και έρευνας στο περιοδικό που εκδίδουμε, τον Φαρφουλά, όπου λειτουργεί ως ένα πειραματικό εργαστήριο ή προθάλαμος για τα βιβλία που βγάζουμε.
Τι σας διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους οίκους;
Ο εκδοτικός χώρος στην Ελλάδα είναι αρκετά μεγάλος, μιλάμε για εκατοντάδες εκδοτικούς οίκους, με μεγάλη ποικιλία σε σχέση με τα ενδιαφέροντα αλλά και τάξη μεγέθους του κάθε ενός. Επομένως είναι φυσικό να διαφοροποιούμαστε με τις περισσότερες αλλά και να συγγενεύουμε με ορισμένες άλλες εκδοτικές προσπάθειες, που κινούμαστε σε σχετικά πεδία ενδιαφερόντων. Νομίζω, ότι το ιδιαίτερο στίγμα μας σε σχέση με τον περισσότερο εκδοτικό χώρο είναι ότι ξεκινήσαμε ως ερασιτέχνες των εκδόσεων, έχοντας ως κίνητρο κάποιες δημιουργικές μας εμμονές, τις οποίες εξακολουθούμε να υπηρετούμε με συνέπεια αλλά και να διευρύνουμε προσεκτικά, χωρίς να παρασυρόμαστε από το όποιο κλίμα της εποχής.
Ποιες είναι οι τελευταίες κυκλοφορίες σας τις οποίες θα χαρακτηρίζατε ενδεικτικές του ύφους σας;
Το τελευταίο τεύχος του Φαρφουλά στο οποίο ανατυπώνουμε ένα θρυλικό περιοδικό του μεσοπολέμου το Φραγγέλιο, που έβγαζε για 3 χρόνια (1927-1930) ο Νίκος Βέλμος (1890-1930), καθώς και η έκδοση ενός βιβλίου για τη ζωή και το έργο αυτού του σημαντικού πολύπλευρου επαναστάτη-δημιουργού, αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας και μελέτης του ερευνητή Νίκου Λογοθέτη είναι απ’ τα πιο χαρακτηριστικά του εκδοτικού μας στίγματος. Ο τίτλος του είναι: Νίκος Βέλμος, ο γυιος της απωλείας.
Δεδομένου ότι μιλάμε για εγχειρήματα «μεσαίου κυβισμού», ποιος είναι ο ιδεατός στόχος σας; Σε τι κοινό σκοπεύετε να φτάσετε, σε μια εποχή που τα μεγάλα έντυπα και η κριτική απουσιάζουν εν πολλοίς.
Είμαστε ένας πομπός που εκπέμπει ανεξαρτήτου προσδοκίας μεγάλων ή πλατιών ακροατηρίων. Είμαστε του «Όσοι πιστοί…» που λέει ο λόγος.
Θα κάνατε υποχωρήσεις από τον αρχικό σχεδιασμό και εκπτώσεις για οποιοδήποτε λόγο;
Αυτή η ερώτηση θα έχει απαντηθεί από μόνη της όταν συνταξιοδοτηθούμε.
Η ανάπτυξη του ίντερνετ, των social media και της ηλεκτρονικής αγοράς σε ποια σημεία σας βοηθάει και σε ποια όχι;
Βοηθάει αρκετά, ιδιαίτερα μάλιστα όταν θέλει κανείς να ανοίξει τους δικούς του δρόμους, και επομένως δεν μπορεί να βασίζεται στα κατεστημένα μέσα προώθησης και προβολής, που κατά βάση διακατέχονται από έναν συντηρητισμό όσο αφορά τις επιλογές τους, δηλαδή προβάλουν αυτά που ξέρουν και τους είναι οικεία, ή ακόμα αυτά που έχουν ήδη διαμορφώσει ένα πλέγμα σχέσεων (οικονομικών, ιδεολογικών, αισθητικών κλπ.). Πάνω σ’ αυτή την κατάσταση έχουμε, δυστυχώς, αρκετή πικρή εμπειρία. Ενδεικτικά αναφέρω δύο σημαντικά βιβλία που έχουμε εκδώσει, Τα γραπτά της α-νοησίας του , και το βιβλίο της Παταφυσικής του Πράξεις και απόψεις του Δρ. Φαουστρόλλ, που αν και υπήρξε ένα από τα πιο επιδραστικά βιβλία στην παγκόσμια λογοτεχνία και πέρα απ’ αυτήν, η εδώ βιβλιοκριτική στάθηκε απέναντί του επιεικώς αμήχανη...
Με ποια κριτήρια επιλέγετε τους τίτλους που θα εκδώσετε;
Τα βιβλία των εκδόσεων μας θέλουμε να δημιουργούν έναν ιστό, όπου το κάθε βιβλίο να συνδέεται με έστω και ένα αδιόρατο νήμα, με τουλάχιστον κάποιο άλλο προηγούμενο βιβλίο μας ή συγγραφέα που αγαπάμε. Να υπάρχουν «εκλεκτικές συγγένειες», αδιάφορο αν αυτές θα είναι ευδιάκριτες ή όχι. Π.χ.: Πρόσφατα επανεκδώσαμε τον Φάουστ του Γκαίτε στην αριστουργηματική μετάφραση του Αριστομένη Προβελέγγιου (1887). Η απόφασή μας καθορίστηκε εν πολλοίς και από το γεγονός ότι ο Δημοσθένης Βουτυράς στη σάτιρά του «Μέσα στην Κόλαση» (1927), που επίσης έχουμε εκδώσει, τοποθετεί τον Προβελέγγιο, μαζί με άλλους δύο ακόμα, ως τους μόνους Έλληνες λογοτέχνες που είναι στον Παράδεισο, δείγμα τις μεγάλης εκτίμησης που έτρεφε γι’ αυτόν. Ο άλλος ένας απ’ την παρέα του Παραδείσου, ήταν ο ποιητής Στέφανος Μαρτζώκης, του οποίου, κατά μία έννοια, πνευματικά τέκνα ήταν ο Βέλμος και η παρέα του που έβγαζαν το Φραγγέλιο, το οποίο, όπως προανέφερα, ανατυπώσαμε. Κάπου μέσα στο Φραγγέλιο, αυτή η ατίθαση παρέα, εκφράζεται πολύ κολακευτικά για το «Μέσα στην Κόλαση» του Βουτυρά που ό,τι είχε κυκλοφορήσει στην εποχή τους.
Ποιοι είναι οι συγγραφείς, Έλληνες και μη, τους οποίους θαυμάζετε και ενδεχομένως να θέλετε να εντάξετε στο εκδοτικό σας πρόγραμμα;
Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα το ότι θαυμάζω κάποιον συγγραφέα και θέλω να εκδώσω έργα του, δεν σημαίνει και αυτονόητα ότι είναι εφικτό σύμφωνα με τις εκδοτικές μου δυνατότητες. Μια περίπτωση όμως, που θαυμάζω απεριόριστα και σκοπεύω να εκδώσω τα κείμενα του, είναι ο «Ποιητής» του συγκροτήματος των «Αέρα Πατέρα», ή, κατά κόσμον Μιχάλης Κρίαλης.
Πώς βρίσκετε το δρόμο σας μέσα στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που ζούμε; Ποια «ρεφλέξ» αναπτύξατε ώστε να επιβιώσετε;
Η μάχη επιβίωσης για έναν εκδοτικό οίκο, που δεν θέλει να κολακέψει κανένα εκ των προτέρων έτοιμο και διαμορφωμένο αναγνωστικό κοινό, είναι ένας διαρκής κλεφτοπόλεμος, που σημαίνει καλή στάθμιση κάθε φορά του τι κάνω, πότε το κάνω και με ποια μέσα.
Τι σχεδιάζετε για το μέλλον;
Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο απ’ το να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάνουμε, ίσως με λίγο μεγαλύτερη πυκνότητα και ένταση.
Πες μας ενδεικτικές προτάσεις του οίκου του Φαρφουλά!
Για τους παλιούς που επανεκδίδουμε τα έργα τους είπαμε κάποια πράγματα. Αξίζει όμως να προσεχτούν και οι νεότεροι συγγραφείς που έχουμε εκδώσει έργα τους στην ειδική σειρά Λοξή γραφή. Ενδεικτικά, για να μην σας κουράσω με πολλά ονόματα, θα αναφέρω τον Νίκο Σταμπάκη που είναι και εξέχων μεταφραστής των εκδόσεών μας, τον θεσσαλονικιό Λεωνίδα Βασιλειάδη, τον λαρισαίο Θοδωρή Νταλούση, τους κύπριους ποιητές Γιώργο Καλοζώη και Κώστα Ρεούση, καθώς και την πρωτοεμφανιζόμενη ποιήτρια Κατερίνα Αγυιώτη. Για όλους αυτούς, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι το στίγμα του έργου τους, αν μη τι άλλο, δεν θα είναι πρόσκαιρο.
Το βιβλίο θα είναι πάντα το πιο όμορφο ταξίδι που μπορεί να χαρίσει ο καθένας στον εαυτό του αλλά και στους άλλους. Ανακαλύψτε τα δικά σας ταξίδια με μια βόλτα στην πόλη.
Τη σειρά συνεντεύξεων για τους εκδοτικούς οίκους της Αθήνας επιμελούνται και παρουσιάζουν από κοινού οι συντάκτες: Χρυσού Έφη και Μπιστολάς Ηλίας.
Σε τι συνίσταται η εκδοτική σας πρόταση;
Οι εκδόσεις Φαρφουλάς, που κλείνουν φέτος 10 χρόνια λειτουργίας, εστιάζουν στην επανέκδοση έργων συγγραφέων που παραμένουν αγνοημένοι ή στο περιθώριο της σημερινής λογοτεχνικής ζωής, και που πιστεύουμε ακράδαντα ότι αξίζει να ξαναανακαλυφθούν και να ξαναδιαβαστούν. Βουτυράς, Ζάρκος, Βέλμος, Βελλούδιος, Αρκάδιος Λευκός, Γιώργης Τσουκαλάς είναι μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις Ελλήνων συγγραφέων και δημιουργών που έχουμε ανασύρει από τη λήθη. Επίσης έχουμε εκδώσει έργα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το διεθνές κίνημα του Υπερρεαλισμού. Μας ενδιαφέρουν επίσης και νέοι συγγραφείς που επιλέγουν να ρισκάρουν με τη γραφή τους. Όλα αυτά περνάνε ως ενδιαφέροντα πεδία άσκησης και έρευνας στο περιοδικό που εκδίδουμε, τον Φαρφουλά, όπου λειτουργεί ως ένα πειραματικό εργαστήριο ή προθάλαμος για τα βιβλία που βγάζουμε.
Τι σας διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους οίκους;
Ο εκδοτικός χώρος στην Ελλάδα είναι αρκετά μεγάλος, μιλάμε για εκατοντάδες εκδοτικούς οίκους, με μεγάλη ποικιλία σε σχέση με τα ενδιαφέροντα αλλά και τάξη μεγέθους του κάθε ενός. Επομένως είναι φυσικό να διαφοροποιούμαστε με τις περισσότερες αλλά και να συγγενεύουμε με ορισμένες άλλες εκδοτικές προσπάθειες, που κινούμαστε σε σχετικά πεδία ενδιαφερόντων. Νομίζω, ότι το ιδιαίτερο στίγμα μας σε σχέση με τον περισσότερο εκδοτικό χώρο είναι ότι ξεκινήσαμε ως ερασιτέχνες των εκδόσεων, έχοντας ως κίνητρο κάποιες δημιουργικές μας εμμονές, τις οποίες εξακολουθούμε να υπηρετούμε με συνέπεια αλλά και να διευρύνουμε προσεκτικά, χωρίς να παρασυρόμαστε από το όποιο κλίμα της εποχής.
Ποιες είναι οι τελευταίες κυκλοφορίες σας τις οποίες θα χαρακτηρίζατε ενδεικτικές του ύφους σας;
Το τελευταίο τεύχος του Φαρφουλά στο οποίο ανατυπώνουμε ένα θρυλικό περιοδικό του μεσοπολέμου το Φραγγέλιο, που έβγαζε για 3 χρόνια (1927-1930) ο Νίκος Βέλμος (1890-1930), καθώς και η έκδοση ενός βιβλίου για τη ζωή και το έργο αυτού του σημαντικού πολύπλευρου επαναστάτη-δημιουργού, αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας και μελέτης του ερευνητή Νίκου Λογοθέτη είναι απ’ τα πιο χαρακτηριστικά του εκδοτικού μας στίγματος. Ο τίτλος του είναι: Νίκος Βέλμος, ο γυιος της απωλείας.
Δεδομένου ότι μιλάμε για εγχειρήματα «μεσαίου κυβισμού», ποιος είναι ο ιδεατός στόχος σας; Σε τι κοινό σκοπεύετε να φτάσετε, σε μια εποχή που τα μεγάλα έντυπα και η κριτική απουσιάζουν εν πολλοίς.
Είμαστε ένας πομπός που εκπέμπει ανεξαρτήτου προσδοκίας μεγάλων ή πλατιών ακροατηρίων. Είμαστε του «Όσοι πιστοί…» που λέει ο λόγος.
Θα κάνατε υποχωρήσεις από τον αρχικό σχεδιασμό και εκπτώσεις για οποιοδήποτε λόγο;
Αυτή η ερώτηση θα έχει απαντηθεί από μόνη της όταν συνταξιοδοτηθούμε.
Η ανάπτυξη του ίντερνετ, των social media και της ηλεκτρονικής αγοράς σε ποια σημεία σας βοηθάει και σε ποια όχι;
Βοηθάει αρκετά, ιδιαίτερα μάλιστα όταν θέλει κανείς να ανοίξει τους δικούς του δρόμους, και επομένως δεν μπορεί να βασίζεται στα κατεστημένα μέσα προώθησης και προβολής, που κατά βάση διακατέχονται από έναν συντηρητισμό όσο αφορά τις επιλογές τους, δηλαδή προβάλουν αυτά που ξέρουν και τους είναι οικεία, ή ακόμα αυτά που έχουν ήδη διαμορφώσει ένα πλέγμα σχέσεων (οικονομικών, ιδεολογικών, αισθητικών κλπ.). Πάνω σ’ αυτή την κατάσταση έχουμε, δυστυχώς, αρκετή πικρή εμπειρία. Ενδεικτικά αναφέρω δύο σημαντικά βιβλία που έχουμε εκδώσει, Τα γραπτά της α-νοησίας του , και το βιβλίο της Παταφυσικής του Πράξεις και απόψεις του Δρ. Φαουστρόλλ, που αν και υπήρξε ένα από τα πιο επιδραστικά βιβλία στην παγκόσμια λογοτεχνία και πέρα απ’ αυτήν, η εδώ βιβλιοκριτική στάθηκε απέναντί του επιεικώς αμήχανη...
Με ποια κριτήρια επιλέγετε τους τίτλους που θα εκδώσετε;
Τα βιβλία των εκδόσεων μας θέλουμε να δημιουργούν έναν ιστό, όπου το κάθε βιβλίο να συνδέεται με έστω και ένα αδιόρατο νήμα, με τουλάχιστον κάποιο άλλο προηγούμενο βιβλίο μας ή συγγραφέα που αγαπάμε. Να υπάρχουν «εκλεκτικές συγγένειες», αδιάφορο αν αυτές θα είναι ευδιάκριτες ή όχι. Π.χ.: Πρόσφατα επανεκδώσαμε τον Φάουστ του Γκαίτε στην αριστουργηματική μετάφραση του Αριστομένη Προβελέγγιου (1887). Η απόφασή μας καθορίστηκε εν πολλοίς και από το γεγονός ότι ο Δημοσθένης Βουτυράς στη σάτιρά του «Μέσα στην Κόλαση» (1927), που επίσης έχουμε εκδώσει, τοποθετεί τον Προβελέγγιο, μαζί με άλλους δύο ακόμα, ως τους μόνους Έλληνες λογοτέχνες που είναι στον Παράδεισο, δείγμα τις μεγάλης εκτίμησης που έτρεφε γι’ αυτόν. Ο άλλος ένας απ’ την παρέα του Παραδείσου, ήταν ο ποιητής Στέφανος Μαρτζώκης, του οποίου, κατά μία έννοια, πνευματικά τέκνα ήταν ο Βέλμος και η παρέα του που έβγαζαν το Φραγγέλιο, το οποίο, όπως προανέφερα, ανατυπώσαμε. Κάπου μέσα στο Φραγγέλιο, αυτή η ατίθαση παρέα, εκφράζεται πολύ κολακευτικά για το «Μέσα στην Κόλαση» του Βουτυρά που ό,τι είχε κυκλοφορήσει στην εποχή τους.
Ποιοι είναι οι συγγραφείς, Έλληνες και μη, τους οποίους θαυμάζετε και ενδεχομένως να θέλετε να εντάξετε στο εκδοτικό σας πρόγραμμα;
Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα το ότι θαυμάζω κάποιον συγγραφέα και θέλω να εκδώσω έργα του, δεν σημαίνει και αυτονόητα ότι είναι εφικτό σύμφωνα με τις εκδοτικές μου δυνατότητες. Μια περίπτωση όμως, που θαυμάζω απεριόριστα και σκοπεύω να εκδώσω τα κείμενα του, είναι ο «Ποιητής» του συγκροτήματος των «Αέρα Πατέρα», ή, κατά κόσμον Μιχάλης Κρίαλης.
Πώς βρίσκετε το δρόμο σας μέσα στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που ζούμε; Ποια «ρεφλέξ» αναπτύξατε ώστε να επιβιώσετε;
Η μάχη επιβίωσης για έναν εκδοτικό οίκο, που δεν θέλει να κολακέψει κανένα εκ των προτέρων έτοιμο και διαμορφωμένο αναγνωστικό κοινό, είναι ένας διαρκής κλεφτοπόλεμος, που σημαίνει καλή στάθμιση κάθε φορά του τι κάνω, πότε το κάνω και με ποια μέσα.
Τι σχεδιάζετε για το μέλλον;
Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο απ’ το να συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που κάνουμε, ίσως με λίγο μεγαλύτερη πυκνότητα και ένταση.
Πες μας ενδεικτικές προτάσεις του οίκου του Φαρφουλά!
Για τους παλιούς που επανεκδίδουμε τα έργα τους είπαμε κάποια πράγματα. Αξίζει όμως να προσεχτούν και οι νεότεροι συγγραφείς που έχουμε εκδώσει έργα τους στην ειδική σειρά Λοξή γραφή. Ενδεικτικά, για να μην σας κουράσω με πολλά ονόματα, θα αναφέρω τον Νίκο Σταμπάκη που είναι και εξέχων μεταφραστής των εκδόσεών μας, τον θεσσαλονικιό Λεωνίδα Βασιλειάδη, τον λαρισαίο Θοδωρή Νταλούση, τους κύπριους ποιητές Γιώργο Καλοζώη και Κώστα Ρεούση, καθώς και την πρωτοεμφανιζόμενη ποιήτρια Κατερίνα Αγυιώτη. Για όλους αυτούς, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι το στίγμα του έργου τους, αν μη τι άλλο, δεν θα είναι πρόσκαιρο.
Το βιβλίο θα είναι πάντα το πιο όμορφο ταξίδι που μπορεί να χαρίσει ο καθένας στον εαυτό του αλλά και στους άλλους. Ανακαλύψτε τα δικά σας ταξίδια με μια βόλτα στην πόλη.
Τη σειρά συνεντεύξεων για τους εκδοτικούς οίκους της Αθήνας επιμελούνται και παρουσιάζουν από κοινού οι συντάκτες: Χρυσού Έφη και Μπιστολάς Ηλίας.
